12 marca 2022 r. weszła w życie ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022r., poz. 583). Nowe rozwiązania obowiązują z datą wsteczną od 24 lutego 2022 r.
Specjalne rozwiązania dotyczą przede wszystkim obywateli Ukrainy przybywających do Polski po 24.02.2022 r. Przepisy pozwalają na:
-
legalny pobyt przez okres 18 miesięcy od 24.02.2022 r. – legalny pobyt wynika z ustawy, nie trzeba go potwierdzać ani składać wniosku o wydanie dokumentu, który to potwierdza;
-
możliwość podjęcia zatrudnienia bez zezwolenia – pracodawca ma jedynie obowiązek zgłoszenia tego faktu do powiatowego urzędu pracy w ciągu 14 dni od rozpoczęcia pracy;
-
możliwość podjęcia działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele Polski;
-
możliwość wystąpienia o nadanie nr PESEL – wniosek składa się od 16 marca w dowolnym urzędzie gminy;
-
dostęp do opieki medycznej;
-
dostęp do pomocy społecznej;
-
dostęp do szkół, przedszkoli, żłobków.
Dla obywateli Ukrainy, którzy uciekli przed wojną przewidziano także ścieżkę dalszej legalizacji pobytu. Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, obywatel Ukrainy składa nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu, a nie później niż w okresie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022r. Będzie ono udzielane jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. Wniosek złożony przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu wojewoda pozostawia bez rozpoznania.
Przepisy regulują również sytuację pobytową i dostęp do rynku pracy, obywateli Ukrainy, którzy przebywali w Polsce legalnie przed 24.02.2022 r. i zamierzają w Polsce pozostać:
-
możliwość podjęcia zatrudnienia bez zezwolenia – pracodawca ma jedynie obowiązek zgłoszenia tego faktu do urzędu pracy;
-
możliwość podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski na takich samych zasadach jak obywatele polscy, pod warunkiem uzyskania numeru PESEL.
-
przedłużenie legalności pobytu i ważności posiadanych dokumentów, w tym m.in. zezwoleń na pobyt czasowy, wiz do 31 grudnia 2022 r. (wiza krajowa w okresie przedłużenia okresu pobytu oraz okresu ważności nie uprawnia do przekraczania granicy);
-
przedłużenie ważności wiz Schengen oraz pobytu na podstawie ruchu bezwizowego na kolejne 18 miesięcy.
Nowe przepisy dają również obywatelom Ukrainy prawo do zarejestrowania się w powiatowych urzędach pracy i uznania za osobę bezrobotną albo poszukującą pracy. Dzięki temu rozwiązaniu obywatele Ukrainy będą korzystać z pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego oraz szkoleń (ale bez zasiłku dla bezrobotnych). Powyższa pomoc będzie przysługiwała również osobom, które ukończyły 60 lat (w przypadku kobiet) lub 65 lat (w przypadku mężczyzn).